سل کوارتز (quartz cuvette یا optical cell) یکی از حساس‌ترین و تأثیرگذارترین اجزای هر اندازه‌گیری اسپكتروفتومتری است. کیفیت، جنس و دقت ساخت سل نه تنها بر روی صحت داده‌ها (جذب/انتقال) اثر می‌گذارد، بلکه می‌تواند دوام، امکان کار در محدوده‌ی طول موج UV و هزینه‌ی کلی نگهداری دستگاه را تغییر دهد.
این مقاله به‌طور عمیق توضیح می‌دهد که چه چیزهایی قیمت سل کوارتز اسپکتروفتومتر را تعیین می‌کنند، بازه‌های قیمتی بازار (نمونه‌های واقعی از فروشندگان بین‌المللی و ایرانی)، کدام برندها برای چه کاربردهایی مناسب‌ترند، نکات مهم هنگام خرید و روش‌های تأمین در ایران و خارج از کشور.
سل کوارتز (Quartz Cuvette) چیست؟
سل کوارتز یک محفظه‌ی اپتیکی است که نمونه‌ی مایع در آن قرار می‌گیرد و دستگاه اسپکتروفتومتر نور را از نمونه عبور می‌دهد تا جذب یا انتقال ثبت شود. تفاوت کلیدی بین سل‌های کوارتز و سل‌های شیشه‌ای یا پلاستیکی در محدوده‌ی طیفی قابل عبور و ثبات اپتیکی است: کوارتز تا UV پایین (مثلاً ~200 نانومتر یا کمتر، بسته به سازنده) شفاف است و برای اندازه‌گیری‌های UV-Vis ضروری است.
انواع سل: سل‌های استاندارد مستطیلی (rectangular), سل‌های میکرو (micro cuvettes), سل‌های ماکرو (macro cuvettes) و سل‌های فلورسانس (با پنجره چهارگانه).
فاکتورهای تعیین‌کننده‌ی قیمت سل کوارتز اسپکتروفتومتر
قیمت سل کوارتز اسپکتروفتومتر تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل فنی و تجاری است. در ادامه هر عامل را کامل توضیح می‌دهم:
1. جنس و خلوص کوارتز / fused silica
- کوارتز با کیفیت اپتیکی بالا (high-purity quartz / fused silica) قیمت بالاتری دارد چون انتقال در UV و تلفات پراکندگی کمتر است. برای اندازه‌گیری‌های زیر 260 نانومتر و کار دقیق در UV، حتماً به کوارتز با مشخصات سازنده توجه کن.
- سل‌های ارزان‌تر ممکن است از انواع شیشه‌های خاص یا کوارتز با خلوص پایین‌تر ساخته شوند و در محدوده‌ی زیر 260 نانومتر افت عملکرد داشته باشند.
2. محدوده‌ی طیفی (wavelength range)
سل‌هایی که برای UV-Vis طراحی شده‌اند (مثلاً 200–2500 nm) معمولاً قیمت بالاتری دارند نسبت به سل‌هایی که فقط برای Visible (360–2500 nm) مناسب‌اند. هرچه دامنه‌ی عملکرد گسترده‌تر و استانداردهای نوری بالاتر باشند، هزینه افزایش می‌یابد.
3. دقت ابعادی و پرداخت اپتیکی (polish)
- سل‌هایی که پنجره‌هایشان با صافی و پرداخت بسیار بالا (optical polish) تولید شده‌اند، تلفات انتهای مسیر را کاهش می‌دهند و دقت آزمایش را بالا می‌برند — قیمت‌شان بالاتر است.
- همچنین سل‌های مدرج و سل‌های مدرج دقیق (calibrated) معمولاً قیمت بیشتری دارند.
4. نوع درِ سل (lid / stopper / cap)
- درپوش PTFE، درپوش‌های شیشه‌ای صیقلی، درپوش‌های پیچی (screw cap) یا درپوش‌های مخصوص فلورسانس (برای جلوگیری از تبخیری شدن نمونه) هرکدام هزینه مجزایی دارند.
- سل‌های بسته‌بند (airtight) یا با قابلیت اتصال به فلو-سل (flow cell) قیمت بیشتری دارند.
5. اندازه و طول مسیر نوری (path length)
- سل‌های 10 mm (رایج‌ترین) نسبت به سل‌های 1 mm یا 0.1 mm برای نمونه‌های غلیظ‌تر تفاوت قیمت دارند. سل‌های ویژه با طول مسیر بلندتر (مثلاً 20 mm یا ماکرو) نیز می‌توانند گران‌تر باشند.
6. برند و کشور سازنده
- برندهای معتبر اروپایی و آمریکایی (Hellma, Starna, Brand, Spectrocell و غیره) بالاترین قیمت و بالاترین کیفیت را دارند. برندهای چینی/آسیایی یا OEM ارزان‌تر هستند اما باید برای کاربردهای حساس با احتیاط انتخاب شوند.
7. بسته‌بندی و تعداد در هر بسته
- قیمت هر سل در پک‌های دو‌تایی یا چندتایی معمولا پایین‌تر از خرید تک‌تکی است. بعضی تأمین‌کنندگان بسته‌های اقتصادی دارند.
8. استانداردها و گواهی‌ها
- سل‌های با گواهی QC، certificate of conformity یا استانداردهای اپتیکی معین قیمت بیشتری دارند.
محدوده‌ی قیمت نمونه‌ها
برای اینکه دید واقع‌گرایانه بدی، چند نمونه قیمت از فروشندگان بین‌المللی و ایرانی رو بررسی کردم تا بازه‌های بازار رو ببینی:
- Hellma 100-QS 10 mm (Quartz cuvette) در سایت رسمی / توزیع‌کننده‌ی Hellma در آمریکا حدود $139 برای یک سل (نمونه فهرست‌شده).
- فروشگاهی دیگر (ProfiLab24 در اروپا) قیمت یکی از ماکرو-کووت‌های Hellma در حدود €164 درج کرده است (مدلها و پیکربندی متفاوت است).
- برخی مدل‌های حرفه‌ای Hellma در توزیع‌کننده‌های اروپایی قیمتهای بسیار بالاتری هم دارند؛ برای مثال لیستی در فروشگاه FisherSci / Fishersci.de قیمت‌هایی تا €713 برای برخی سل‌های خاص گزارش کرده است (مدلها و کاربردها متفاوت).
- در بازار تجاری ارزان‌تر (برندهای اقتصادی یا بسته‌های دو عددی) می‌توان پک‌های دو عددی سل کوارتز 10 mm را با حدود $90–$160 پیدا کرد (مثال: MSE PRO، pack of 2 ~ $96).
- در بازار ایران هم نمونه‌هایی از سل کوارتز با قیمت‌هایی به صورت تقریبی و لیست شده وجود دارد — برای مثال یک فروشگاه ایرانی قیمت‌هایی مثل 4,500,000 تا 12,000,000 تومان بسته به حجم و نوع سل گزارش کرده است (نمونه‌های 0.35 ml تا 350 ml). توجه کن که قیمت در ایران تابع نوسان ارز و موجودی واردات است.
مقایسه برندها: کدام برند را انتخاب کنیم؟
در بازار جهانی چند برند شناخته‌شده وجود دارند که اعتبار علمی و کیفیت بالایی دارند. انتخاب برند بستگی دارد به: بودجه، کاربرد (تحقیقاتی یا آموزشی)، نیاز به UV عمیق، و قابلیت اتوکلاو.
1. Hellma
• تخصص در سل‌ها و محفظه‌های اپتیکی؛ کیفیت بالا، محدوده‌ی UV گسترده و دقت ساخت بسیار خوب. مناسب آزمایش‌های تحقیقاتی و کاربردهای حساس. نمونه قیمت‌ها در بالا ذکر شد.
2. Starna
• تولیدکننده انگلیسی با سل‌های بسیار استاندارد و مدل‌های سفارشی. شهرت در دقت طول مسیر و ارائه‌ی گواهی‌نامه‌های کالیبراسیون.
3. Brand / BRANDTECH
• تولیدکننده آلمانی-اروپایی، ارائه سل‌های مختلف از کلاس دانش‌آموزی تا تحقیقاتی.
4. MSE Pro / برندهای اقتصادی
• بسته‌های اقتصادی و مناسب برای آزمایشگاه‌های آموزشی یا استفاده روزمره. قیمت مناسب اما نباید برای کارهای بسیار حساس یا اندازه‌گیری‌های UV عمیق روی آنها حساب کرد.
5. سازندگان چینی/OEM (Alibaba, Ningbo … )
• بسیار اقتصادی، مناسب برای مصارف غیرحساس یا تعداد بالا؛ کیفیت ممکن است نوسان داشته باشد و همیشه نیاز به کنترل کیفیت وجود دارد.
چه مدلی برای چه کاربردی مناسب است؟
برای اینکه انتخابت ساده‌تر بشه، بر اساس کاربرد دسته‌بندی کردم:
A. کاربرد تحقیقاتی و اندازه‌گیری‌های دقیق UV (پژوهش، QC پیشرفته)
• پیشنهاد: سل کوارتز با خلوص بالا (fused silica)، طول مسیر 10 mm یا بسته به نیاز، با درپوش PTFE یا screw cap، از برندهایی مثل Hellma، Starna یا Brand.
• دلایل: پایداری اپتیکی بالا، طیف گسترده UV، گواهی (certificate) و تِرَیس‌بِیلیتی.
B. کاربرد آموزشی و آزمایش‌های معمولی
• پیشنهاد: سل شیشه‌ای یا کوارتز اقتصادی از برندهای اقتصادی یا بسته‌های چندتایی از MSE/برندهای OEM.
• دلایل: هزینه کمتر و مناسب برای کلاس‌ها و تمرین‌ها.
C. کاربردهای فلورسانس یا اندازه‌گیری‌های خاص
• پیشنهاد: سل‌های چهار پنجره‌ای (for fluorescence) یا سل‌های ماکرو/ویژه با درپوش مناسب. گران‌تر اما ضروری برای فلورسانس.
نکات فنی
قبل از خرید هر سل، به این مشخصه‌ها دقت کن:
- Light path (طول مسیر نوری): 10 mm رایج است؛ اما برای نمونه‌های بسیار غلیظ یا برای جذب بالا ممکن است از path کوتاه‌تر استفاده شود.
- Material / Optical grade: quartz (fused silica) vs optical glass vs plastic — مطمئن شو مشخص شده است.
- Wavelength range: حتماً ببین برای چه بازه طیفی مناسب است (مثلاً 200–2500 nm).
- Volume / capacity (ml): برای ماکرو یا میکرو کاربرد متفاوت است.
- Window polish / optical finish: هرچه پرداخت بهتر باشد دقت اندازه‌گیری بیشتر است.
- Lid type / sealing: آیا پیچی، PTFE، یا ساده است؟ برای نمونه تبخیرپذیر درپوش مناسب لازم است.
- Certificate / calibration: آیا گواهی تأیید کیفیت همراه آن هست؟ مخصوصا برای آزمایش‌های رسمی مهم است.
روش‌های خرید: داخل ایران و بین‌الملل (مزایا، معایب و نکات اجرایی)
خرید در ایران
مزایا
- ارسال سریع‌تر، امکان بازدید حضوری یا تماس با فروشنده، پرداخت ریالی.
معایب
- قیمت بسته به نوسانات ارزی متغیر و موجودی محدود؛ بعضی اقلام ممکن است موجود نباشند.
نکات
- از فروشگاه‌های تخصصی آزمایشگاهی مانند DigiLab، EAZ، NiaZerooz و نمایندگی‌های معتبر استعلام بگیر. 
- درباره‌ی گارانتی/اصالت و امکان مرجوعی سؤال کن.
- در خرید مدل‌های وارداتی، مطمئن شو که توضیحات فنی کامل (wavelength range, optical material) درج شده باشد.
خرید بین‌المللی (از توزیع‌کنندگان یا برندها)
مزایا
- دسترسی به برندهای برتر، مدل‌های تخصصی و کیفیت بالاتر.
معایب
- هزینه‌ی ارسال و گمرک، زمان تأمین طولانی‌تر، پرداخت ارزی.
نکات
- از فروشگاه‌ها و توزیع‌کننده‌های رسمی مثل Hellma، Fisher Scientific، Brand، Starna استفاده کن. قیمت‌ها و نمونه‌ها را مقایسه کن (مثلاً Hellma $139 برای یک سل 10 mm).
- در سفارش عمده یا خرید برای پروژه تحقیقاتی، از فروشنده درخواست کوپن/discount یا قیمت سازمانی کن.
محاسبه تقریبی هزینه کل برای یک آزمایشگاه کوچک/متوسط
برای برنامه‌ریزی بودجه، فرض کن می‌خوای 10 سل کوارتز استاندارد (10 mm) خرید کنی. چند سناریو:
- گزینه اقتصادی (برندهای ارزان/OEM): قیمت تقریبی هر سل ~ $20–$60 → مجموع برای 10 عدد ≈ $200–$600 + ارسال/gw.
- گزینه میان‌رده (بسته دو عددی برندهای متوسط): هر پک دو عددی ~ $90–$160 → برای 10 عدد (5 پک) ≈ $450–$800.
- گزینه حرفه‌ای (Hellma/Starna): هر عدد ممکن است $140–$700 بسته به مدل باشد → برای 10 عدد ≈ $1,400–$7,000 (بسته به نوع و ویژگی).
نگهداری، شست‌وشو و کالیبراسیون سل کوارتز
- شست‌وشو پس از هر استفاده: با آب مقطر یا حلال مناسب؛ برای لکه‌های دایمی از شوینده‌ی مخصوص اپتیکی استفاده کن.
- خشک‌کردن: با هوای فیلترشده یا نگهداری در محیط خشک؛ از پارچه‌های نرم و بدون پرز استفاده کن.
- اجتناب از تماس با دست: اثر انگشت باعث لکه و کاهش انتقال نور می‌شود. از دستکش استفاده کن.
- استریل و اتوکلاو: فقط در صورتی که سازنده مجاز شمرده باشد. بعضی سل‌ها (بخصوص پلاستیکی) اتوکلاو نباید شوند.
- کالیبراسیون منظم: برای اندازه‌گیری‌های کمی دقیق، از استانداردهای مرجع (Holmium glass filters یا solutions) استفاده کن تا مطمئن شوی خط پایه دستگاه و سل درست عمل می‌کنند.
- تعویض به‌موقع: اگر اسکرچ، مات‌شدن یا تغییر رنگ دیدی، سل را تعویض کن — زیرا همین عیوب کوچک می‌توانند خطای اندازه‌گیری ایجاد کنند.
سوالات متداول
آیا می‌توانم از سل شیشه‌ای به‌جای کوارتز برای اندازه‌گیری UV استفاده کنم؟
پاسخ: خیر یا بهتر است بسیار محتاط باشی—شیشه معمولی در ناحیه‌ی UV پایین شفاف نیست و نتایج را مخدوش می‌کند.
هر چند وقت باید سل‌ها را کالیبره یا چک کنم؟
پاسخ: برای کارهای تحقیقاتی و QC هفتگی یا ماهیانه با استفاده از استانداردهای مرجع مناسب است. برای مصارف آموزشی هر چند ماه یک‌بار بررسی بصری کافیست.
آیا می‌توانم سل‌ها را با دستمال تمیز کنم؟
پاسخ: از پارچه‌های نرم بدون پرز استفاده کن و هرگز مواد خراشنده به کار نبر.
پیشنهاد نهایی خرید برای انواع بودجه
- بودجه پایین / آموزشی: پک‌های اقتصادی 2x یا چندتایی از برندهای میان‌رده یا OEM (قیمت هر سل $20–$60).
- بودجه متوسط / آزمایشگاه‌های کاربردی: پک‌های دوعددی از برندهای میان‌رده یا Hellma entry-level (~$90–$200 per pack).
- بودجه بالا / تحقیقاتی: سل‌های برند Hellma, Starna با گواهی و مشخصات UV عمیق ($140–$700 هر عدد بسته به مدل).
از کجا تهیه کنیم؟
ایران
• اگر دنبال یک راه ساده، سریع و اطمینان‌بخش هستی، می‌توانید ابتدا با فروشگاه کیان شیمی فردوس تماس بگیرید تا بر اساس نیازتان (طیف، حجم، بوجه) به شما مدل‌های پیشنهادی و قیمت روز بدهند؛ کیان شیمی فردوس در تأمین تجهیزات آزمایشگاهی تخصص دارد و می‌تواند برای سفارشات وارداتی پیگیری کند.
خرید و قیمت سل کوارتز اسپکتروفتومتر
بین‌الملل
• نمایندگی‌ها و توزیع‌کنندگان معتبر Hellma، Starna، Brand و Fisher Scientific. اگر حجم خرید بالا هست، گرفتن quote و درخواست تخفیف سازمانی منطقی است.